Rodzina pełni najważniejszą rolę w procesie edukacji młodego człowieka, między innymi ze względu na silną więź emocjonalną, która sprawia że siła oddziałowywania jest większa niż gdzie indziej. To od rodziców dziecko w dużej mierze przyjmuje sposób reagowania, zachowania ,mówienia, styl życia, nauki, odpoczynku, zabaw i rozrywki1. Pod wpływem działań wychowawczych rodziców dziecko kształtuje określone cechy charakteru, temperamentu, postawy społeczno – moralne. Nie dziwi więc fakt, że rodzice mają znaczący wkład w kształtowaniu nawyków zdrowotnych, które są kluczowe w pierwszych latach życia młodego człowieka.
Jaka pozycję zajmuje ZDROWIE w rodzinnym systemie wartości?
Niestety, nie działa to w ten sposób, że raz nauczone dziecko jest „zaprogramowane” na całe życie;)
W każdym momencie swojej dorosłości Twoje dziecko, może wiele razy zmieniać podejście do kwestii zdrowotnych (w tym żywieniowych). W końcu, w którymś momencie będzie odpowiadało samo za siebie i samo dokonywało wyborów.
Jednak z dobrymi fundamentami w postaci zdrowych nawyków zdecydowanie łatwiej będzie mu podejmować korzystne decyzje związane ze zdrowiem.
Nawyki zdrowotne, wybory żywieniowe – ogólnie pojęte dbanie o stan zdrowotny – to część systemu wartości, który rodzina przekazuje swoim dzieciom poprzez różnego rodzaju elementy socjalizacji wpływające na motywację określonych zachowań. Dlatego istotne jest jaką pozycję zajmuje zdrowie w rodzinnym systemie wartości2.
| Aby uświadomić sobie wartość zdrowia, zastanów się nad obszarami swojego życia np. : Praca Rozwój osobisty Relacje rodzinne Relacje społecznej Duchowość inne… Spróbuj ocenić od 0-10 jak ważna jest w tym momencie ta wartość w Twoim życiu? Gdzie w tych wartościach wstawiłabyś ZDROWIE? Zastanów się, w jaki sposób dobry stan zdrowia przełoży się na korzyści w kontekście wszystkich twoich wartości. Przykład: Dbając o swoje zdrowie, będę miała więcej energii i dobrego humoru dzięki czemu przyjemniej i efektywniej będę spędzać czas z dziećmi. |
Badania wskazują, że największe zależności pomiędzy tym co przekazują rodzice a tym co odwzorowują dzieci w zachowaniach prozdrowotnych dotyczą wsparcia.
Co to oznacza?
Że oprócz mówienia dziecku jakie zachowania są dobre dla zdrowia niezbędne jest zaangażowanie i wsparcie różnego typu. Wymienia się:
- Wsparcie emocjonalne
- Wsparcie instrumentalne
- Wsparcie materialne
W praktyce oznacza to szereg działań i zachowań rodziny, która chcąc osiągnąć porządane efekty musi zgodnie ze sobą współpracować. Od rodziny w zakresie kształtowania zdrowia oczekuje się przede wszystkim:
- stworzenia optymalnych warunków materialnych zapewniających bezpieczeństwo i zaspokojenie potrzeb zdrowotnych wszystkich jej członków,
- właściwej atmosfery sprzyjającej zdrowiu fizycznemu i psychicznemu, zainteresowania, wsparcia, dwustronnych interakcji między wszystkimi członkami rodziny,
- aktywnej systematycznej pracy nad kształtowaniem zachowań i postaw prozdrowotnych organizacji życia zgodnie z zasadami higieny ( układ dnia, godziny snu, podział obowiązków),
- współpracy z instytucjami ochrony zdrowia i edukacji3.
Ja osobiście jestem zwolenniczką skupienia się na jakości nie ilości. Dlatego też proponuję wybranie na początek jednego z poniższych przykładów jak poprawić domowy system zdrowotny i popracować nad nim razem z dzieckiem tak aby stał się normą w Waszym domu.
- uczestnictwo dzieci w zakupach rodziców,
- samodzielne dokonywanie zakupów przez dzieci,
- rozmowa z dzieckiem na temat reklam,
- przeciwdziałanie „bezmyślnemu jedzeniu”- tzn w trakcie oglądania np. telewizji, pracy przy komputerze,
- ograniczenie słodyczy (np. dzięki wyznaczeniu dnia na słodycze lub „umówienie się” na ilość po posiłku),
- ograniczenie picia słodkich napojów,
- zwiększenie ilości warzyw i owoców ( np. poprzez dodanie zup, smoothie do tygodniowego menu),
- spożywanie wspólnych posiłków,
- wspólne gotowanie,
- rozmowa o profilaktyce badań.
1B. Woynarowska, Edukacja zdrowotna, PWN, Warszawa 2017, s.211
2Tamże, s.212
3Tamże.